بیماریهای انسدادی ریه در واقع انسداد و تنگ شدگی مجاری هوایی نایژهها، نایژکها، مجاری آلوئولی و آلوئول‌ها می باشد که با کاهش سرعت جریان بازدمی و مقاومت نسبت به عبور جریان هوا مشخص می‌شوند. در این گروه از بیماری‌ها انواع مختلفی مانند آسم، برونشیت، بیماری انسداد مزمن ریه و سیستیک فیبروزیس را می توان نام برد. اختلال درعملکرد ریه ها موجب می شود سالانه بسیاری از افراد جامعه به بیماری های ریوی مبتلا می شوند که ممکن است پس از بستری شدن های مکرر درگیر مشکلات جسمانی و روانی اجتماعی متعدد بشوند. تشدیدات ریوی باعث افت کیفیت زندگی و افزایش هزینه مراقبت می شود. تشخیص روش های درمان بهینه می تواند باعث بهبود کیفیت زندگی و افزایش طول زندگی در این بیماران باشد. توانبخشي از پذيرفته ترين و گسترده ترين روش هاي ارتقاي درمان استاندارد در بيماران دچار مشکلات تنفسی است و هدف آن کاهش علائم، بهینه سازی عملکرد و بهبود سلامت، افزایش مشارکت فرد در جامعه و استقلال در فعالیت های روزمره زندگی می باشد.
در این میان کاردرمانی می تواند با پیگیری و مراقبت، باعث بهبودی فرد در بسیاری زمینه ها گردد، با این حال نقش بالقوه کاردرمانی و توانبخشی در این بیماران کم رنگ تر است. هدف از این مطالعه، مرور و جمع بندی متون و تحقیقاتی است که به بررسی نقش، خدمات و اثربخشی کاردرمانی طی روند توانبخشی ریوی این بیماران پرداخته اند. نقش کاردرمانی در برنامه توانبخشی ریوی، چه در کودکان و چه در بزرگسالان ارزیابی و درمان محدودیت فعالیت های مرتبط با علائم بیماری های تنفسی به منظور بدست آوردن حداکثر ظرفیت و قابلیت در فعالیت های روزمره زندگی، اوقات فراغت، موفقیت در کارها و رفتارهای اجتماعی، حرفه و شغل است. کاردرمانگران می توانند نقش های متعددی در مراقبت های تنفسی از جمله تنظیم عادات روتین، افزایش بهره وری کار، ذخیره انرژی، تطابق، آموزش و مشاوره به خانواده و ایجاد راه مطمئن برای فعالیت های بدنی داشته باشند و در نهایت کیفیت زندگی را در این بیماران بهبود و افزایش بخشند.
کاردرمانی به عنوان یک وظیفه توانبخشی برای بیماران ناتوان معین شده است و به آن ها جهت رسیدن به حداکثر عملکرد و استقلال برای حفظ فعالیت های خاص زندگی روزمره و بهبود توانایی به منظور موفقیت در کارها و رفتارهای اجتماعی راهکارهایی را نشان می دهد. بیماران تنفسی نیز معمولا با کاهش فعالیت و مشارکت، افزایش از دست دادن عملکرد عضله و مشکلات عاطفی همراه هستند. که اهداف کاردرمانی در این باره؛ درمان یا اصلاح فعالیت ها و جلوگیری از وخامت بیشتر این بیماری است. با این حال نقش کاردرمانی در مراقبت از این افراد محدود گردیده است.
بیماری های تنفسی پنجمین علت مرگ در سراسر جهان که روند روبه رشد دارند هست. بیماران تنفسی بتدریج با افت توان فیزیکی و مشکلات روانی مواجه اند و کیفیت زندگی آن ها جهت انجام فعالیت های روزانه بطور منظم با مشکل روبرو می شود مثل غذا خوردن، حفظ بهداشت فردی، آراستن، آماده کردن غذا، مصرف دارو، استفاده از حمل و نقل، انجام کار های منزل و … ارزیابی کاردرمانی و و درمان افراد مبتلا به اختلال عملکرد ریوی منجر به بهبود ADL و IADL مثل مراقبت از خود، کار و اوقات فراغت می شود و باعث بهبود کیفیت زندگی می گردد.
کاردرمانی و توانبخشی ریوی نسبت به ارائه مراقب های حمایتی رویکردهای مشترک دارند. کاردرمانی در ابتدا با هدف ایجاد تغییرات عملکردی جهت بهبود کیفیت تنفس و زندگی بیمار و سپس تنظیم و تدوین برنامه درمانی موثر بنا نهاده شد.توانبخشی ریوی در جهت دستیابی به پیشرفت های خاص در ظرفیت عملکردی و در نتیجه بهبود QOL است. اجزای اساسی برنامه توانبخشی ریوی تقویت عضلات تنفسی، آموزش، فیزیوتراپی قفسه سینه، کاردرمانی، حمایت های روانی اجتماعی و مداخلات تغذیه ای می باشد. از دیگر موارد مهم برنامه توانبخشی ریوی؛ تمرین دادن به اندام فوقانی، توجه خاص به تمرین اندام تحتانی، آموزش بهداشت و تمرینات تنفسی مثلا در کودکان از طریق بازی؛ مانند حباب بازی، بادکردن بادکنک، بازی زوو، فوت کردن و… است.
نویسندگان:
کاردرمانگر جواد نقی زاده : کارشناس ارشد کاردرمانی
با همکاری:
کاردرمانگر دکتر آریان شمیلی: دکترای تخصصی کاردرمانی
کاردرمانگر طاهره دفتری : کارشناس ارشد کاردرمانی
کاردرمانگر راضیه محمدزاده: کارشناس کاردرمانی
رفرنس:
Cystic Fibrosis Foundation. Cystic fibrosis foundation patient registry,
2006 Annual data report to the center directors. Bethesda, MD: The
Foundation; 2007.
The role of occupational therapy in childhood
chronic respiratory diseases : surveys of knowledge
and perceptions Rachel F. Lorenzo The University of Toledo.2012
American Lung Association. (2000). Minority lung disease data.
Retrieved August 8, 2003, from http://www.lungusa.org/
pub/minority/copd_00.html
Migliore, A. (2004). Case Report—Improving dyspnea management in three adults with chronic obstructive pulmonarydisease. American Journal of Occupational Therapy, 58, 639–646.
